25η Μαρτίου 2009,Τα Λόγια του Φιλόλογου (και Μπλόγκερ) "Θερσίτη" στούς Μαθητές Του!...,http://mundusphilologiae.blogspot.com/

Αυτά τα λόγια απηύθυνα στους μαθητές μου, στο 2ο ΕΠΑΛ Αχαρνών για την επέτειο της 25ης Μαρτίου.

Σκέφτηκα να σου μιλήσω για τον Καραϊσκάκη,Αλλά το μυαλό σου θα πάει στο γήπεδο.
Σκέφτηκα να σου μιλήσω για το 21,Αλλά ο νους σου θα πάει στην Ορίτζιναλ.
Συλλογίστηκα πολύ, για να καταλήξω αν αξίζει να σε ταλαιπωρήσω για κάτι τόσο μακρινό, τόσο ξένο.Δύο αιώνες πίσω κάποια γεγονότα.Τι να λένε σε σένα;
Σε εσένα που βιάζεσαι να φύγεις,να πας για τσιγάρο, για καφέ ή για κάτι άλλο.
Θα σου μιλήσω λοιπόν προσωπικά.Εγώ ο δάσκαλος που δούλεψα ένα χρόνο σε αυτό το σχολείο,και σε δεκαπέντε μέρες φεύγω για αλλού.Σε εσένα που είσαι εδώ ένα, δύο, τρία η και περισσότερα χρόνια. Θα σου μιλήσω σταράτα Για να σου εκφράσω δυο σκέψεις μου.Οι μαθητές που συνάντησα μέσα στις τάξεις,Οι μαθητές που δίδαξα φέτος,Στην συντριπτική τους πλειονότητα με σεβάστηκαν,Αν και δεν ανταποκρίθηκαν στις απαιτήσεις του μαθήματος.Πολλοί όμως από τους υπόλοιπους μαθητές Δε με σεβάστηκαν, με προσέβαλαν κατ’ επανάληψη.Με έργα, με λόγια, με ύβρεις,Δείχνοντας ένα χαρακτήρα και ένα ήθος Που με σόκαρε, που με έβαλε σε μελαγχολικές σκέψεις.
Αυτό το φαινόμενο αποδεικνύει Πως κάτι σάπιο υπάρχει σε αυτό το σχολείο,Πως εκτός του γνωστικού ελλείμματοςΤο συγκεκριμένο σχολείο χωλαίνει δραματικάΚαι στο ηθικοπλαστικό του έργο,Στη διαμόρφωση δηλαδή των μαθητικών ψυχών και πνευμάτων.Και η ευθύνη για αυτήν την αποτυχία Είναι ευθύνη αποκλειστικά δική μας,Των δασκάλων σας και των γονιών σας.
Δεν έχουμε κατορθώσει να σας δείξουμε Πως χωρίς αρχές η ζωή σας αύριο θα είναι μια κόλαση,Πως χωρίς όνειρα και στόχους θα χρειαστείτε υποκατάστατα,Θα καταφύγετε πιθανόν σε επιλογές που θα σας ξεφτιλίσουν,Θα σας κάνουν να σιχαίνεστε τον εαυτό σας, Θα σας γεμίσουν τη ζωή πλήξη και κούραση,Θα σας γεράσουν πρόωρα.
Αν όμως θέλετε μια συμβουλή από ένα δάσκαλο,Σκεφτείτε το παράδειγμα του Μακρυγιάννη,Που έφτασε αγράμματος μέχρι τα πενήντα σχεδόν,Για να καταλάβει τότε πως η μόρφωση, η καλλιέργειαΉταν το όπλο που έλειπε από την προσωπική του θήκη.Και κάθισε με πολλή δυσκολία και χωρίς δάσκαλοΚαι έμαθε πέντε κολλυβογράμματα,Για να μας πει την ιστορία του βίου του,Το παραμύθι της επανάστασης των υπόδουλων Ρωμιών. Αυτό το παράδειγμα είναι για σένα το πιο κατάλληλο, Και μπορείς τριάντα χρόνια νωρίτερα από το στρατηγό ΜακρυγιάννηΝα ακολουθήσεις το δρόμο που εκείνος έδειξε,το μονοπάτι της καλλιέργειας, το δρόμο της παιδείας,Τη λεωφόρο της προσωπικής σου προκοπής
.Δεν είστε σε τίποτε λιγότερο ικανοί απόΤον μπάσταρδο γιο της καλογριάς, τον Αρβανίτη Γιώργη Καραϊσκάκη.Ήταν κι αυτός αθυρόστομος σαν κι εσάς,Αλλά είχε αυτό που από τα αλβανικά μάθαμε σαν μπέσα,Ήταν πάνω απ΄ όλα μπεσαλής.Αυτό θα ‘θελα να έχετε κι εσείς.Υπευθυνότητα, μπέσα, τσίπα.Να αναλαμβάνετε τις ευθύνες σας,Να απεχθάνεστε την υποκρισία, να σιχαίνεστε το συμφέρον,Να μισείτε το ψέμα και την ευθυνοφοβία.
Η αγάπη για τον τόπο του, η λατρεία για την πατρίδα τουΉταν αυτό που χαρακτήριζε τη ζωή του Νικήτα Σταματελόπουλου, του Νικηταρά. Αγωνίστηκε στη διάρκεια της επανάστασης,Συνέβαλε στην απελευθέρωση της πατρίδας τουΚι έπειτα φυλακίστηκε,Για να χαθεί σ’ ένα στενοσόκακο του Πειραιά,Σχεδόν τυφλωμένος, πάμπτωχος και εγκαταλειμμένος από όλους,Δε ζήτησε τίποτε από την ελεύθερη ΕλλάδαΚι όταν οι γύρω του τον παρακινούσαν να απαιτήσειΑπό την κυβέρνηση μια πλούσια σύνταξη,Απαντούσε πως η πατρίδα τον αμείβει πολύ καλά,Λέγοντας ψέματα, για να μην προσβάλει την πατρίδα του.Είναι δύσκολο, το κατανοώ, το παράδειγμα του Νικηταρά.Αλλά νομίζω πως κι εσείς είστε ικανοί για τα δύσκολα, Μπορείτε να ακολουθήσετε το δρόμο της αξιοπρέπειας,Να προσπαθήσετε τίμια και με αγωνιστικότηταΓια εσάς και για το μέλλον της οικογένειας που Αύριο θα κάνετε.
Ξέρω, καταλαβαίνω, αντιλαμβάνομαιΠως σας προτείνω μια διαδρομή ζωής δύσκολη και απαιτητική,Όταν δίπλα σας κυριαρχεί ο εύκολος δρόμος των γονιών, των δασκάλων, των πολιτικών,της εποχής στην οποία μεγαλώνετε.
Όμως κάθε εποχή ελπίζει στους νέους της,Περιμένει από αυτούς να σηκώσουν ψηλάΚαι με επιτυχία τη σημαία του αγώνα και να οδηγήσουν την πατρίδα τους, τον τόπο τουςσε καλύτερες μέρες, σε πιο φωτεινές σελίδες.Κι όταν βλέπω την εποχή μας Να μαραζώνει χωμένη στην αλλοτρίωση,Να ξεψυχά από την τηλεοπτική ανία,Να μουχλιάζει από το κυνήγι της ευκολίας,Μόνο σε εσάς ελπίζω, Στην ειλικρινή σας διάθεση να αγωνιστείτε, να αντισταθείτε,να πολεμήσετε,να νικήσετε.Μη μας απογοητεύσετε.

Αναρτήθηκε από Θερσίτης στις 3/27/2009

Η κατάρρευση της κοινής λογικής

Αναρτήθηκε : www.drasi.gr, 30/3/2009 13:27
Του Χαρίδημου Κ. Τσούκα
Επιτηρείτε εξετάσεις στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Μια ομάδα ατόμων με αποκριάτικη αμφίεση εισβάλλει στην αίθουσα, πετά γιαούρτια, βιαιοπραγεί εναντίον σας, και αποχωρεί. («Καθημερινή», 5/3/09). Μιλάτε σε ημερίδα που διεξάγεται σε κτίριο του Πανεπιστημίου Αθηνών. Εισβάλλει ξαφνικά μια πολυμελής ομάδα μασκοφόρων, κραυγάζει, πετά μπογιές, σας κλωτσά και σας τραυματίζει («Ελευθεροτυπία», 19/2/09). Μόλις έχετε αποβιβαστεί από τον ηλεκτρικό στην Κηφισιά, όταν μασκαράδες (κυριολεκτικά) σπάνε τα παράθυρα του συρμού και αρχίζουν να ρίχνουν μολότοφ. Εννέα βαγόνια καταστρέφονται («Καθημερινή», 4/3/09). Είστε ιδιοκτήτης καταστήματος στο Κολωνάκι. Ο κύριος που κοιτάζει τη βιτρίνα σας δεν είναι υποψήφιος πελάτης, αλλά μασκοφόρος που αρχίζει να σπάει τη τζαμαρία με λοστό («Καθημερινή», 14/3/09). Τυχαίνει να είστε μετανάστης, ιδιοκτήτης εστιατορίου στα Εξάρχεια. Μια παρέα 35 ατόμων τρώει και πίνει, αλλά αρνείται στο τέλος να πληρώσει το λογαριασμό («Καθημερινή», 15/2/09). Πηγαίνετε στη Λυρική Σκηνή να απολαύσετε την όπερα «Ρούσαλκα». Έκπληκτος βλέπετε μουσικούς της ΛΣ να διαμαρτύρονται για ένα ομοφυλοφιλικό φιλί στην παράσταση. Την επομένη, μια ομάδα ακτιβιστών ομοφυλοφίλων εισβάλλουν στη ΛΣ, στη διάρκεια της παράστασης, προκειμένου να διαμαρτυρηθούν για την «ομοφοβία» των μουσικών της ΛΣ («Καθημερινή», 10/3/09). Κανένα από τα παραπάνω περιστατικά δεν είναι προϊόν μυθοπλασίας, αλλά «ωμά γεγονότα». Δεν αποτελούν μεμονωμένες εξαιρέσεις• όλο και κάτι παρόμοιο (κι ακόμη χειρότερα) συμβαίνει με ανησυχητική συχνότητα εδώ και αρκετούς μήνες. Το δράμα της χώρας δεν είναι μόνο η άνοδος της εγκληματικότητας, η αναβίωση της τρομοκρατίας, η διαφθορά, και τόσα άλλα, αλλά κάτι πολύ χειρότερο: η κατάρρευση της κοινής λογικής. «Μα υπάρχει κοινή λογική;», αναρωτιόνται οι σύγχρονοι σοφιστές. Όχι, η κοινή λογική είναι ένα «βολικό κατασκεύασμα» υπαινίσσεται ο έγκριτος αρθρογράφος κ.Π.Μπουκάλας («Καθημερινή», 20/3/2009). Αν όμως δεν υπάρχει κοινή λογική, πως εξηγείται ότι εκατομμύρια Έλληνες γελούν με τα αστεία του Λαζόπουλου, ότι η Βουλγαράκειος δήλωση πως «ό,τι είναι νόμιμο είναι και ηθικό» συνάντησε την καθολική αποδοκιμασία, ότι το σκάνδαλο του Βατοπαιδίου εξόργισε το πανελλήνιο; Γιατί πληρώνουμε οι περισσότεροι το λογαριασμό στο εστιατόριο, γιατί δεν κραυγάζουμε στο θέατρο ή δεν βάζουμε φωτιά στο τρένο; Τι είναι αυτό που μας κάνει να έχουμε μια λίγο-πολύ κοινή αίσθηση, ένα common sense, έναν κοινό προσανατολισμό στις δραστηριότητές μας; Η κοινή αίσθηση, ο κοινός νους, δεν αποτελεί απλώς ένα άθροισμα ατομικών αντιλήψεων. Όπως ο Κάντ γνώριζε πολύ καλά, υπάρχει κάτι μη υποκειμενικό ακόμα και στην πιο υποκειμενική εμπειρία, στο μέτρο που αυτή διαμεσολαβείται από μια κοινή γλώσσα. Δεν υπάρχει κοινωνία χωρίς κοινή λογική, χωρίς sensus communis. Η κοινή λογική είναι μια μοναδικά ανθρώπινη «έκτη αίσθηση», γράφει η Χάνα Αρέντ, η οποία «χρειάζεται για να συνέχει τις πέντε αισθήσεις μου και να συνταιριάζει τις εντυπώσεις που κομίζουν οι ιδιωτικές αισθήσεις μου με έναν κοινό κόσμο που τον μοιράζονται άλλοι». Αποκτούμε την κοινή λογική μετέχοντας στον κοινό λόγο και τις κοινές πρακτικές της κοινότητας. Χωρίς την κοινή λογική δεν μπορούμε να διεκπεραιώσουμε ούτε την απλούστερη πράξη, να παραγγείλουμε λ.χ. έναν καφέ. Συνειδητοποιούμε την κοινή λογική όταν λείπει. Αν δυσκολευτείτε να μετάσχετε σε μια τελετή τσαγιού στην Ιαπωνία είναι διότι δεν διαθέτετε την κοινή αίσθηση των γηγενών, χάρις στην οποία η ροή της τελετής είναι όχι μόνο απρόσκοπτη, αλλά απολύτως φυσιολογική. Ο κόσμος της κοινής λογικής, παρατηρεί ο Γιούργκεν Χάμπερμας, απαρτίζεται από ένα «απόθεμα αυτονόητων, ακλόνητων πεποιθήσεων, από τις οποίες οι συμμέτοχοι στην επικοινωνία αντλούν στην επικοινωνία τους». Η γνώση και η επι-κοινωνία προϋποθέτουν την κοινωνία. Πριν ακόμα αποκτήσουμε γνώση, ανήκουμε κάπου – σε μια κοινωνία, μια κουλτούρα, μια εποχή. Πρώτα μαθαίνουμε ότι δεν αγγίζουμε τη φωτιά και κατόπιν αναλύουμε τη χημεία της. Πρώτα μαθαίνουμε να πληρώνουμε το λογαριασμό στο εστιατόριο, να σεβόμαστε το δάσκαλό μας, να αγαπούμε το σχολείο μας, να μην καταστρέφουμε την περιουσία των άλλων, να πληρώνουμε τα χρέη μας, να τηρούμε τους νόμους, και μετά προβληματιζόμαστε για τις πρακτικές αυτές. Όταν οι πρακτικές αυτές κλονίζονται, όπως συμβαίνει στην Ελλάδα σήμερα, τότε κάτι είναι βαθιά σάπιο στην Τρίτη Ελληνική Δημοκρατία. Το χειρότερο όμως είναι ότι, όταν κλονίζεται η κοινή λογική που συνέχει την κοινωνία, τότε καθηλώνεται ο δημόσιος λόγος στα προφανή: καθίσταται αμυντικός (πώς να αποτραπεί η κατάρρευση του αυτονόητου) και εσωστρεφής (κυριαρχείται από τα ιστορικά φαντάσματα-μύθους του παρελθόντος)• δεν αναπτύσσεται, δεν εξελίσσεται, δεν εκλεπτύνεται. Ένα απλό παράδειγμα: ενώ όλες οι χώρες της προηγμένης Ευρώπης συζητούν τρόπους να χρηματοδοτήσουν περαιτέρω την ανώτατη εκπαίδευση, να αυξήσουν την λογοδοσία των πανεπιστημίων στην κοινωνία, και να συζεύξουν αποτελεσματικότερα τα αντικείμενα σπουδών με τις ανάγκες της οικονομίας, ο πλέον φιλόδοξος στόχος που εμείς φαίνεται να μπορούμε να θέσουμε είναι πώς να αποτρέψουμε τις πανεπιστημιακές καταλήψεις και πώς να πάψουν τα πανεπιστήμια να είναι ορμητήρια αντικοινωνικών (και ενίοτε κακοποιών) στοιχείων! Όταν η δημόσια συζήτηση αναλώνεται με πάθος για το λεγόμενο πανεπιστημιακό άσυλο, που να μείνει χρόνος, ενέργεια και φαντασία να μιλήσουμε για τις προϋποθέσεις της διεθνούς αριστείας των πανεπιστημίων μας; Η πληθώρα των περιπτώσεων ανομίας στη σημερινή Ελλάδα (τόσο από πολίτες, όσο και από αυτούς που θάπρεπε να ενσαρκώνουν την κοινή λογική - θεσμικούς φορείς και, κυρίως, το κράτος και τους πολιτικούς προϊσταμένους του) φανερώνει την αυξανόμενη κατάρρευση του αυτονόητου, την όλο και μεγαλύτερη διάβρωση του sensus communis. Για μια σύγχρονη χώρα, o δημόσιος λόγος μας είναι απαράδεκτα καθηλωμένος στα προφανή, συζητάμε με πάθος θέματα που σπάνια απασχολούν μια προηγμένη κοινωνία, είμαστε θλιβερά πίσω. Το ριζοσπαστικότερο πολιτικό πρόταγμα στην Ελλάδα, σήμερα, είναι η επανάσταση της κοινής λογικής. Την υποστηρίζει κανείς;

(*) Ο κ.Χαρίδημος Κ. Τσούκας είναι καθηγητής στο ALBA και στο University of Warwick (http://htsoukas.blogspot.com)

Η Καθημερινή, 29/3/2009

Letter from Ancient Paionia!

January 22, 2009 Editor, Archaeology Magazine 36-36 33rd Street Long Island City, NY 11106 U.S.A.

Dear Sir,
I opened the January/February issue of Archaeology today and eagerly turned to "A Letter from Macedonia" only to discover that it was actually a.....letter from ancient Paionia - the land north of Mt. Barmous and Mt. Orbelos. Livy's account of the creation of the Roman province of Macedonia (45.29.7 and 12) makes clear that the Paionians lived north of those mountains (which form today the geographically natural northern limits of Greece) and south of the Dardanians who were in today's Kosovo.. Strabo (7. frag 4) is even more succinct in saying that Paionia was north of Macedonia and the only connection from one to the other was (and is today) through the narrow gorge of the Axios (or Vardar) River. In other words, the land which is described by Matthew Brunwasser in his "Owning Alexander" was Paionia in antiquity. While it is true that those people were subdued by Philip II, father of Alexander, in 359 B.C. (Diodorus Siculus 16.4.2), they were never Macedonians and never lived in Macedonia. Indeed, Demosthenes (Olynthian 1...23) tells us that they were "enslaved" by the Macedonian Philip and clearly, therefore, not Macedonians. Isokrates (5.23) makes the same point. Likewise, for example, the Egyptians who were subdued by Alexander may have been ruled by Macedonians, including the famous Cleopatra, but they were never Macedonians themselves, and Egypt was never called Macedonia (and so far as I can tell does not seek that name today). Certainly, as Thucydides (2.99) tells us, the Macedonians had taken over "a narrow strip of Paionia extending along the Axios river from the interior to Pella and the sea". One might therefore understand if the people in the modern republic centered at Skopje called themselves Paionians and claimed as theirs the land described by Thucydides. But why, instead, would the modern people of ancient Paionia try to call themselves Macedonians and their land Macedonia? Mr. Brunwasser (p. 55) touches on the Greek claims "that it implies ambitions over Greek territory" and he notes that "the northern province of Greece is also called Macedonia." Leaving aside the fact that the area of that northern province of modern Greece has been called Macedonia for more than 2,500 years (see, inter alios, Herodotus 5.17; 7.128, et alibi), more recent history shows that the Greek concerns are legitimate. For example, a map produced in Skopje in 1992 (Figure 1) shows clearly the claim that Macedonia extends from there to Mt. Olympus in the south; that is, combining the ancient regions of Paionia and Macedonia into a single entity. The same claim is explicit on a pseudo-bank note of the Republic of Macedonia which shows, as one of its monuments, the White Tower of Thessalonike, in Greece (Figure 2). There are many more examples of calendars, Christmas cards, bumper-stickers, etc., that all make the same claim. Further, Mr. Brunwasser has reported with approval (International Herald Tribune 10/1/08) the work of the "Macedonian Institute for Strategic Research 16:9", the name of which refers "to Acts 16:9, a verse in the New Testament in which a Macedonian man appears to the Apostle Paul begging him: 'Come over into Macedonia, and help us...'" But where did Paul go in Macedonia? Neapolis (Kavala), Philippi, Amphipolis, Apollonia, Thessaloniki, and Veroia (Acts 16:11-17:10) all of which are in the historic Macedonia, none in Paionia. What claim is being made by an Institute based in Skopje that names itself for a trip through what was Macedonia in antiquity and what is the northern province of Greece today? I wonder what we would conclude if a certain large island off the southeast coast of the United States started to call itself Florida, and emblazoned its currency with images of Disney World and distributed maps showing the Greater Florida. Certainly there was no doubt of the underlying point of "Macedonia" in the mind of U.S. Secretary of State Edward Stettinius on December 26, 1944, when he wrote: "The Department [of State] has noted with considerable apprehension increasing propaganda rumors and semi-official statements in favor of an autonomous Macedonia, emanating principally from Bulgaria, but also from Yugoslav Partisan and other sources, with the implication that Greek territory would be included in the projected state. This government considers talk of Macedonian "nation", Macedonian "Fatherland", or Macedonian "national consciousness" to be unjustified demagoguery representing no ethnic nor political reality, and sees in its present revival a possible cloak for aggressive intentions against Greece." [Source: U.S. State Department, Foreign Relations vol viii, Washington, D.C., Circular Airgram (868.014/26Dec1944)] Mr. Brunwasser (a resident of Bulgaria), however, goes on to state, with apparent distain, that Greece claims "Alexander III of Macedon (Alexander the Great) . . . as Greek." This attitude mystifies me. What is there to "claim"? Alexander's great-great-great grandfather, Alexander I, was certified as Greek at Olympia and, in the words of the father of history "I happen to know that [the forefathers of Alexander] are Greek" (Herodotus 5.22). Alexander's father, Philip, won several equestrian victories at Olympia and Delphi (Plutarch, Alexander 4.9; Moralia 105A), the two most Hellenic of all the sanctuaries in ancient Greece where non-Greeks were not allowed to compete. If Philip was Greek, wasn't his son also Greek? When Euripides - who died and was buried in Macedonia (Thucydides apud Pal. Anth. 7.45; Pausanias 1.2.2; Diodorus Siculus 13.103) - wrote his play Archelaos in honor of the great-uncle of Alexander, did he write it in Slavic? When he wrote the Bacchai while at the court of Archelaos did he not write it in Greek even as it has survived to us? Or should we imagine that Euripides was a "Macedonian" who wrote in Slavic (at a date when that language is not attested) which was translated into Greek? What was the language of instruction when Aristotle taught Alexander? What language was carried by Alexander with him on his expedition to the East? Why do we have ancient inscriptions in Greek in settlements established by Alexander as far away as Afghanistan, and none in Slavic? Why did Greek become the lingua franca in Alexander's empire if he was actually a "Macedonian"? Why was the New Testament written in Greek rather than Slavic? On page 57 of the so-called "Letter from Macedonia" there is a photograph of the author standing "before a bronze statue of Alexander the Great in the city of Prilep." The statue is patently modern, but the question is whether the real historic Alexander could have read the Slavic inscription beneath his feet... Given the known historic posterity of Slavic to Greek, the answer is obvious. While Mr. Brunwasser's reporting of the archaeological work in Paionia is welcome, his adoption and promotion of the modern political stance of its people about the use of the name Macedonia is not only unwelcome, it is a disservice to the readers of Archaeology who are, I imagine, interested in historic fact. But then, the decision to propagate this historical nonsense by Archaeology - a publication of the Archaeological Institute of America - is a disservice to its own reputation. Let it be said once more: the region of ancient Paionia was a part of the Macedonian empire. So were Ephesos and Tyre and Palestine and Memphis and Babylon and Taxila and dozens more. They may thus have become "Macedonian" temporarily, but none was ever "Macedonia". Allow me to end this exegesis by making a suggestion to resolve the question of the modern use of the name "Macedonia." Greece should annex Paionia - that is what Philip II did in 359 B.C. And that would appear to be acceptable to the modern residents of that area since they claim to be Greek by appropriating the name Macedonia and its most famous man. Then the modern people of this new Greek province could work on learning to speak and read and write Greek, hopefully even as well as Alexander did.
Sincerely,
Stephen G. Miller Professor Emeritus, University of California, Berkeley

"Οπου Μακεδονία,Ελλάδα!"...

ΕΛΕΝΗ ΓΛΥΚΑΤΖΗ-ΑΡΒΕΛΕΡ : "Καταλογίζω στους Έλληνες έλλειψη αυτογνωσίας"

“Αν θεωρείς τον εαυτό σου σοφό, τότε είσαι βλάκας!”, λέει μια πραγματικά σοφή, που απέχει πολύ από τις ναρκισσιστικές προσεγγίσεις του εαυτού της. Η Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ δίνει ένα ξεχωριστό πρότυπο μέσα από την πορεία της στη ζωή και στον χώρο των γραμμάτων. Ίσως γιατί η πρώτη γυναίκα πρύτανης στο πανεπιστήμιο της Σορβόννης και μία από τις πλέον εξέχουσες πανεπιστημιακές προσωπικότητες διεθνώς έχει ως αγαπημένη φράση της το “γνώθι σ’ αυτόν”.

Συνέντευξη Κυριακή Τσολάκη

Το πρόσφατο ταξίδι-αστραπή από το Παρίσι στην Ξάνθη, προκειμένου να μιλήσει στο πλαίσιο της ημερίδας της Μακεδονικής Εκδοτικής Εκτυπωτικής με θέμα “Η Εγνατία του πολιτισμού και του τουρισμού”, αποδεικνύει περίτρανα γιατί η μεγάλη κυρία των γραμμάτων θεωρείται από πολλούς η προσωποποίηση του δυναμισμού και της δραστηριότητας. Με τον γνωστό ρέοντα λόγο της, με διαύγεια που εκπλήσσει, με ευρηματικότητα και παραστατικότητα, η Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ κατόρθωσε για ακόμη μια φορά να καθηλώσει το κοινό. Απλή και καταδεκτική δεν αρνήθηκε και μια συνέντευξη, στη διάρκεια της οποίας ανέπτυξε μεταξύ άλλων τις πολύ ενδιαφέρουσες απόψεις της σχετικά με το Βυζάντιο και τον πολιτισμό του. Άλλωστε, όπως η ίδια έχει υποστηρίξει στο παρελθόν: “Έκανα το Βυζάντιο προσιτό στους Έλληνες, σε μικρούς και μεγάλους. Αυτό έκανα για την Ελλάδα”.

Πού οφείλεται η εντύπωση ότι το Βυζάντιο ήταν μια σκοτεινή εποχή;
Στο ότι πολλές φορές το συγκρίνουν είτε με την ελληνική αρχαιότητα, που ήταν η βάση της ανθρώπινης διανόησης, είτε με τη Δύση, δηλαδή την αναγέννηση. Το Βυζάντιο ήταν ανάμεσα στους δύο αυτούς σταθμούς, που αντιπροσωπεύουν το ορθολογιστικό και ανοιχτό πνεύμα, την ερώτηση, την απάντηση, τη σκέψη. Παράλληλα, επειδή ήταν ένα μόρφωμα που στηρίχθηκε στο θρησκευτικό ορθόδοξο δόγμα, θεωρήθηκε ένας σκοταδιστικός θεοκρατικός οργανισμός. Αυτή η απαξίωση του μεσαίωνα δεν αφορά μόνο το Βυζάντιο αλλά και τη Δύση. Είναι η εποχή που η ανθρωπότητα της Μεσογείου γυρίζει την πλάτη της στην ερωταπόκριση του αρχαίου πνεύματος και μπαίνει στην εποχή της επεξεργασίας του χριστιανικού δόγματος.

Αυτή είναι μια λανθασμένη θεώρηση;
Η άγνοια των κατορθωμάτων και των επιτευγμάτων του Βυζαντίου ώθησε πολύ βιαστικά τους ανθρώπους να το χαρακτηρίσουν ως μια σκοταδιστική εποχή. Σ’ αυτό συνέβαλε επίσης και το γεγονός ότι την αρχαιότητα διέδωσαν στην Ελλάδα ξένοι, οι οποίοι δημοσίευσαν όλα τα ελληνικά κείμενα και ήταν ως επί το πλείστον καθολικοί ή προτεστάντες, που θεωρούσαν τους ορθόδοξους σχισματικούς ή καθυστερημένους. Έτσι, το Βυζάντιο παραγνωρίστηκε.

Τείνει να αλλάξει αυτή η αντίληψη;
Νομίζω ότι οι μεγάλες εκθέσεις που διοργανώνονται κάνουν γνωστό το πνεύμα του Βυζαντίου ως καλλιτεχνικό επίτευγμα. Η μοντέρνα τέχνη όπως την παρουσιάζουν οι υπερρεαλιστές, η μεταφυσική και ονειρική ζωγραφική τους η οποία δεν αποδίδει μορφές αλλά την υπερβατικότητα κάποιας συγκίνησης, έκαναν τους ανθρώπους να κοιτάξουν με άλλο μάτι τις βυζαντινές εικόνες. Γιατί οι βυζαντινές εικόνες δεν παραπέμπουν στον άγιο αλλά στην αγιοσύνη. Η νέα αυτή ματιά χάρη στους υπερρεαλιστές άλλαξε το βλέμμα πάνω στη βυζαντινή τέχνη.

Οι βυζαντινές σπουδές βρίσκονται σήμερα σε ένα ικανοποιητικό στάδιο;
Οι βυζαντινές σπουδές έχουν μεγάλη ανάπτυξη. Έδωσαν στους νέους τη διάθεση να αναλογιστούν τι ήταν αυτή η χιλιόχρονη αυτοκρατορία, να απομακρυνθούν από τη θεωρία του σκοταδισμού, αλλά και να δώσουν στο Βυζάντιο μια καινούργια θέση.
Οι αυτοκρατορίες ήταν πολυεθνικά κράτη.

Το Βυζάντιο πού οφείλει τον ενιαίο πολιτιστικό του χαρακτήρα;
Η πολυεθνικότητα, η παγκοσμιότητα ως ιδεολογία και η αιωνιότητα ως ελπίδα είναι τα τρία χαρακτηριστικά κάθε αυτοκρατορίας. Το Βυζάντιο ήταν ακριβώς αυτό, αλλά ήταν και μονοπολιτιστικό. Ο πολιτισμός του βασιζόταν στην ελληνιστική εμπειρία και την ελληνική γλώσσα. Όπως ξέρετε, η γλώσσα είναι μια σύμπτυξη της ιστορίας του παρελθόντος, η οποία μπορεί να είναι παρόν και γίνεται και μέλλον. Ας μην ξεχνάμε ότι η νεοελληνική γλώσσα ξεκινά από τα κείμενα της Αγίας Γραφής, που ήταν γραμμένα στην κοινή αλεξανδρινή της εποχής. Αυτή ήταν η γλώσσα που υιοθέτησε το Βυζάντιο “εναντίον” των λατινικών, τα οποία ήταν διεθνής γλώσσα. Εκείνη την εποχή τα ελληνικά είναι η γλώσσα των διανοουμένων και τα λατινικά είναι η διοικητική γλώσσα. Οπότε, αυτός ο μονοπολιτιστικός χαρακτήρας χάρη στη χρήση της ελληνικής γλώσσας, τη διάχυση της ελληνικής γραμματείας και την εξέλιξη της χριστιανικής πνευματικότητας κάνουν το Βυζάντιο ένα ελληνικό πνευματικό μόρφωμα.
Βρίσκετε παραλληλισμούς μεταξύ των αυτοκρατοριών εκείνης της εποχής και των σημερινών γεωγραφικών πολυεθνικών περιοχών; Υποστηρίζεται συχνά ότι οι ΗΠΑ είναι η ρωμαϊκή αυτοκρατορία της σύγχρονης εποχής. Θα έλεγα ότι είναι η βυζαντινή αυτοκρατορία του σήμερα. Το Βυζάντιο είναι η διάσωση της ανατολικής ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, εκχριστιανισμένης και εξελληνισμένης, με την Κωνσταντινούπολη ως πρωτεύουσα. Ομοίως και η Αμερική σήμερα είναι μια Ευρώπη εκτός εαυτής, έχει τις ίδιες πνευματικές βάσεις με την Ευρώπη και θεωρεί ότι πρέπει να σώσει και να διαδώσει τις ευρωπαϊκές αξίες σε όλο τον κόσμο. Το Βυζάντιο στην εποχή του λειτουργούσε με τον ίδιο ακριβώς τρόπο. Άλλωστε, εξαιτίας του Βυζαντίου ανακαλύφθηκε η Αμερική.

Τι εννοείτε;
Όταν το 1453 έπεσε η Πόλη, οι Οθωμανοί μουσουλμανοποίησαν όλη την ανατολική Μεσόγειο, οπότε τα χριστιανικά πλοία της Γένοβας, της Ιταλίας, της Πίζας, της Φλωρεντίας, που έκαναν όλο το διαμετακομιστικό εμπόριο, δεν είχαν πρόσβαση εκεί. Οι ναυτικές δημοκρατίες της Ιταλίας έπεσαν σε αχρηστία και άρχισαν να αναζητούν νέους δρόμους για να φτάσουν στην Άπω Ανατολή. Μεταφράστηκαν στα λατινικά τα “Μετεωρολογικά” του Αριστοτέλη, όπου ο σπουδαίος φιλόσοφος γράφει: ““Όταν ήμουν στην Κύπρο κοίταξα τους αστερισμούς και είδα ότι δεν ήταν στην ίδια θέση με τη θέση που ήξερα όταν ήμουν στη Μακεδονία. Κατάλαβα τότε ότι η γη είναι σφαίρα και πάλι μικρά, οπότε αν θες να πας σε ένα μέρος της μπορείς να πας είτε από την Ανατολή είτε από τη Δύση”. Ο Κολόμβος μ’ αυτό το κείμενο ξεκινάει να βρει την Άπω Ανατολή από την απέναντι μεριά, από τη δύση. Το μέρος που προσέγγισε η καραβέλα του ονομάζεται Δυτικές Ινδίες. Οπότε, αν δεν είχε πέσει η Πόλη, δεν θα είχαμε ανακαλύψει την Αμερική.

Όταν κάποια στιγμή σας ρώτησε ο Κωνσταντίνος Καραμανλής τι ήταν η Μακεδονία στο Βυζάντιο, απαντήσατε: “θέμα, κύριε πρόεδρε”.
Σήμερα είναι ένα άλλου είδους θέμα, πολύ σοβαρό πια για εμάς τους Έλληνες. Έχετε εκφράσει κατά καιρούς την άποψή σας η ΠΓΔΜ να ονομαστεί Νέα Μακεδονία. Γιατί; Υπάρχει η Μεγάλη Βρετανία, αλλά και η Βρετάνη στη Γαλλία. Ουδέποτε το συζήτησε κανείς. Θεωρώ ότι οι γείτονες είναι Έλληνες που έχασαν την ελληνικότητά τους, γι’ αυτό ακριβώς, σχεδόν ψυχαναλυτικά, θέλουν να έχουν πρόσβαση στην ελληνική ιστορία. Εμάς τις μας νοιάζει; Έχω φωνάξει αυτή μου την άποψη λέγοντας μάλιστα ότι κάθομαι σε μια γειτονιά που λέγεται Νέα Ελβετία, αλλά δεν έχει καμία σχέση με την Ελβετία. Πάντως, θεωρώ ότι το θέμα χάθηκε για την Ελλάδα, γιατί πια στο εξωτερικό όλοι γνωρίζουν το συγκεκριμένο κράτος με το όνομα αυτό. Το πιο λανθασμένο σύνθημα για μένα είναι “η Μακεδονία είναι ελληνική”. Το μόνο σύνθημα που θα μπορούσε να υπάρξει είναι το “όπου Μακεδονία Ελλάδα”. Οι ξένοι ρωτούν: φοβάστε μήπως οι έλληνες Μακεδόνες πάνε μαζί τους; Θεωρώ ότι αυτή τη στιγμή το πρόβλημα είναι πως έχει δημιουργηθεί η εντύπωση ότι υπάρχει μια μακεδονική οντότητα, της οποίας η προέκταση είναι η Θεσσαλονίκη και το Αιγαίο. Νομίζω ότι ήταν πολύ εσφαλμένη η διαχείριση του θέματος, το οποίο δεν είναι ιστορικό, αλλά πολιτικό.

Είπατε κάποτε πως η έλλειψη αυτογνωσίας είναι η πιο ανήθικη πράξη. Σ’ αυτή την περίπτωση τι ισχύει;
Συμπληρώνω ότι η έλλειψη αυτογνωσίας είναι η πιο ανεύθυνη, η πιο παιδαριώδης πράξη. Δυστυχώς, πολλές φορές καταδικάζω και καταλογίζω στους Έλληνες έλλειψη αυτογνωσίας. Φτάνει πια το περίφημο σύνθημα “είμαστε οι καλύτεροι της παρέας”. Καλά θα κάνουμε να προσπαθούμε να μάθουμε ποιοι είμαστε και να μη ρωτάμε αν υπάρχουν φιλέλληνες έξω. Δεν άκουσα κανέναν γάλλο να αναρωτιέται αν υπάρχουν “φιλόγαλλοι”!

Η αυτογνωσία είναι ένας δρόμος προς την προσωπική και συλλογική επιτυχία;
Ασφαλώς. Δεν υπάρχει επιτυχία που να μην είναι μια συλλογική επιτυχία επιτυχημένων ανθρώπων. Γιατί αν σε μια συλλογική επιτυχία είσαι ένας αποτυχημένος, κατεβάζεις όλη τη συλλογική επιτυχία προς τα κάτω. Η αυτογνωσία είναι ακριβώς μια δυνατότητα να ξέρεις πού μπορείς να πας. Είναι αυτό ακριβώς που μου έλεγε η μάνα μου: “Παιδί μου, να ξέρεις τη θέση σου. Ούτε πιο πάνω ούτε πιο κάτω”.

Ενώ ο πατέρας σας, όπως διάβασα, έλεγε: “Το πρόσωπο είναι σπαθί”. Αυτό παρέμεινε μία από τις αρχές σας;
Γι’ αυτό ακριβώς όταν έβλεπα τα πρόσφατα γεγονότα στην Ελλάδα είπα ότι το χειρότερο ήταν πως ενεπλάκησαν σ’ αυτά κουκουλοφόροι, οι οποίοι δεν δείχνουν το πρόσωπό τους. Από τη στιγμή που δεν δείχνεις το πρόσωπό σου, σημαίνει ότι θέλεις να κάνεις πράγματα που δεν είναι αυτά που σου επιτρέπουν. Καλό είναι τις ενέργειές σου και να τις υποστηρίζεις και να τις υπογράφεις. Ευτυχώς που τα παιδιά βγαίνουν στους δρόμους και φωνάζουν, αλλά από εκεί και πέρα υπάρχουν όρια. Οι νέοι όταν θέλουν να διαμαρτυρηθούν δεν φορούν κουκούλες.
Υποστηρίξατε ότι μπροστά στα παιδιά δεν μπορείς να φοβηθείς. Γιατί;
Επειδή μπροστά στα παιδιά πρέπει να είσαι παραδειγματικός. Γενικότερα, αν μπορείς να έχεις έναν σκοπό στη ζωή σου, είναι να είσαι παραδειγματικός. Φοβάμαι ότι αυτή τη στιγμή οι μόνοι ήρωες για τη νεολαία είναι οι τραγουδιστές, οι τηλεπαρουσιαστές και οι ποδοσφαιριστές. Γι’ αυτό γελώ που με ενέταξαν μέσα στους εκατό δημοφιλέστερους Έλληνες.

Έχετε γενικότερα χιούμορ. Πιστεύετε ότι αυτό συμβαδίζει με τη... σοφία σας;
Δεν νομίζω πως είναι κάτι που δέχεται ανάλυση. Αν θεωρείς τον εαυτό σου σοφό, τότε είσαι βλάκας!

ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ, Μαρ 15, 2009

The Crisis!!!...

" Dear Employees,
Due to the current financial situation caused by the slowdown in the economy, Management has decided to implement a scheme to put workers of 40 years of age and above on early retirement. This scheme will be known as RAPE (Retire Aged People Early).
Persons selected to be RAPED can apply to management to be considered for the SHAFT scheme (Special Help After Forced Termination).
Persons who have been RAPED and SHAFTED will be reviewed under the SCREW program (Scheme Covering Retired-Early Workers).
A person may be RAPED once, SHAFTED twice and SCREWED as many times as Management deems appropriate.
Persons who have been RAPED could get AIDS (Additional Income for Dependants & Spouse) or HERPES (Half Earnings for Retired Personnel Early Severance).
Obviously persons who have AIDS or HERPES will not be SHAFTED or SCREWED any further by Management.
Persons who are not RAPED and are staying on will receive as much SHIT (Special High Intensity Training) as possible. Management has always prided itself on the amount of SHIT it gives employees. Should you feel that you do not receive enough SHIT, please bring this to the attention of your Supervisor, who has been trained to give you all the SHIT you can handle.
Sincerely,
Management
PS.Due to recent budget cuts and the rising cost ofelectricity, gas and oil, as well as current marketconditions, the Light at the End of the Tunnel has beenturned off. We apologize for the inconvenience."

(from Unknown.)

"Κάποιος πρέπει να κάνει κάτι!",Στέφανος Μάνος

"Η κυβέρνηση αυτοσχεδιάζει από μέρα σε μέρα και περιμένει τι θα της υποδείξει η Ε.Ε. Κάποιος πρέπει να κάνει κάτι!"
Στέφανος Μάνος - Πολιτικός, τέως βουλευτής

City press
Δημήτρης Χρυσικόπουλος
16-03-2009

"Θεωρείτε ότι η κυβέρνηση διαθέτει, όπως υποστηρίζει, σχέδιο για την αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης;"
Για να έχεις σχέδιο, πρέπει να ξέρεις τι συμβαίνει, ποια είναι η πραγματικότητα. Δεν νομίζω ότι η κυβέρνηση την ξέρει, οπότε, δεν νομίζω ότι μπορεί να έχει σχέδιο. Δεν γνωρίζει τι ακριβώς συμβαίνει, γιατί συμβαίνει και σε τι οφείλονται τα προβλήματα τα οποία έχουμε και, γι' αυτό, δεν νομίζω ότι μπορεί να έχει σχέδιο. Αυτοσχεδιάζει από μέρα σε μέρα και περιμένει τι θα της υποδείξει η Ε.Ε. Αν η κυβέρνηση είχε σχέδιο, δεν θα είχαμε φτάσει εδώ που έχουμε φτάσει. Δηλαδή, έπρεπε να μας πει κάποιος ότι δεν μπορούμε να ζούμε συνέχεια με δανεικά; Ότι δεν μπορούμε συνέχεια να έχουμε ελλείμματα; Αυτά είναι τόσο «παιδικά» αυτονόητα και κατανοητά, ώστε το γεγονός ότι δεν έγιναν «από μόνα τους» τόσο καιρό δείχνει ότι η κυβέρνηση δεν ξέρει καν πού βρίσκεται!
"Αυτά, όμως, δεν είναι τα πράγματα για τα οποία ο πρωθυπουργός ζήτησε συναίνεση από τα πολιτικά κόμματα;"
Όχι, αυτό είναι λάθος: η κυβέρνηση ζήτησε κάτι πολύ συγκεκριμένο. Είπε ότι η πρώτη αυτονόητη προϋπόθεση, για την οποία ζήτησε συναίνεση, είναι ότι θα πρέπει να τηρούμε τους κανόνες της Ε.Ε. Και αυτό το λέει μια κυβέρνηση που σε καθημερινή βάση καταδικάζεται από την Ε.Ε., διότι δεν τηρεί τους κανόνες. Δηλαδή, είναι σχεδόν προκλητικό εκ μέρους της κυβέρνησης και θεωρώ ότι ήταν πολύ μεγάλο λάθος εκ μέρους του κ. Παπανδρέου, ο οποίος έπρεπε να απαντήσει ότι βεβαίως συναινεί με αυτό, πλην, όμως, απαιτεί από την κυβέρνηση να απολύσει τον πρώτο υπουργό ο οποίος θα συλληφθεί να μην τηρεί τους κανόνες της Ε.Ε. Με αυτήn τη λογική, ο κ. Σουφλιάς θα είχε απολυθεί 50 φορές! Όταν έρχεται ο πρωθυπουργός και καλεί σε συναίνεση για την εφαρμογή των κανόνων της Ε.Ε., είναι εξοργιστικό, καθώς η κυβέρνησή του δεν τηρεί τίποτα.
"Από την άλλη, όλα αυτά δεν είναι τελείως αυτονόητα για μια χώρα-μέλος της Ε.Ε., όπως η Ελλάδα;"
Δεν φαίνεται να είναι τελείως αυτονόητα για την κυβέρνηση. Διότι αν ήταν, στα πέντε χρόνια που κυβερνά τη χώρα θα εφήρμοζε αυτά που ζητεί να τηρούνται. Ποιος την εμπόδιζε να τηρεί τους κανόνες της Ε.Ε. για τις χωματερές ή για τις αποχετεύσεις; Είπε κάποιο κόμμα ότι δεν θέλουμε να τηρούμε όσα προβλέπει η Ε.Ε. για τις χωματερές; Μόνος του ο πρωθυπουργός και η κυβέρνηση δεν τα έκαναν! Ειλικρινά, δεν τα καταλαβαίνω αυτά τα πράγματα και απορώ και με τους δημοσιογράφους, γιατί τα συζητάτε!
"Μέσα σε αυτή την κατάσταση, έχει επικρατήσει μια έντονη εκλογολογία, αλλά και «συνεργασιολογία». Πώς κρίνετε αυτή την κατάσταση;"
Πολλές φορές έχω πει ότι, κατά την άποψή μου, θα ήταν ευκταίο να μπορούν να γίνουν συνεργασίες. Και, όχι γενικώς και αορίστως συνεργασίες, αλλά ότι η μόνη συνεργασία που αυτήν τη στιγμή θα είχε ιδιαίτερο νόημα θα ήταν μεταξύ της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ. Αλλά, δεν φαίνεται να θέλουν να το κάνουν. Αλλά, κι αν ακόμα ήθελαν να το κάνουν ή μερικοί θα το ήθελαν, το ενδεχόμενο αυτό τορπιλίζεται συστηματικά και από τους δύο αρχηγούς.
"Βλέπετε πρόωρες εκλογές;"
Όχι, δεν βλέπω κάτι τέτοιο. Οι πρόωρες εκλογές προκαλούνται από την κυβέρνηση, με την προοπτική να κερδίσει την επανεκλογή. Κατά τη γνώμη μου, αυτήν τη στιγμή τέτοια προοπτική δεν υπάρχει, συνεπώς νομίζω ότι δεν θα έχουμε εκλογές, εκτός κι αν συμβεί κάτι τελείως έκτακτο, αναπάντεχο, π.χ., αποφασίσουν μόνοι τους οι βουλευτές της ΝΔ να «αυτοκτονήσουν», που δεν θα έλεγα ότι είναι κάτι συνηθισμένο στην ελληνική πολιτική πραγματικότητα.
"Στην παρούσα φάση και συγκυρία, γιατί αποφασίσατε να προχωρήσετε στη δημιουργία νέου πολιτικού σχηματισμού;"
Διότι θεωρώ ότι κάποιος πρέπει κάτι να κάνει. Μόλις τώρα είπαμε ότι έχουμε μια κυβέρνηση που παραπαίει, μη γνωρίζοντας τι πρέπει να κάνει. Και, εν τω μεταξύ, η κατηφόρα δεν φαίνεται να έχει τελειωμό. Έτσι, λέμε -όχι μόνο εγώ, αλλά και πολλοί άλλοι- ότι κάποιος πρέπει να κάνει κάτι. Πού θα πάει αυτή η κατάσταση;
"Θεωρείτε ότι ένα νέο κόμμα μπορεί να ανταποκριθεί σε αυτή την έκκληση;"
Πάρα πολύ δύσκολα. Αλλά, επαναλαμβάνω ότι κάποιος πρέπει να κάνει κάτι. Τι θα γίνει, θα αφεθούμε να βουλιάξουμε; Όμως είναι πολύ δύσκολο, διότι ο ελληνικός λαός, δυστυχώς, και ακατανόητα για εμένα, είναι προσκολλημένος σε δύο κόμματα. Δεν ξέρω τι άλλο πρέπει να πάθουμε ως λαός, ως πολίτες, για να μετακινηθούμε. Αλλά, όταν διαβάζω τις δημοσκοπήσεις και βλέπω ότι ο λαός εξακολουθεί να λέει κατά 70% ότι θα ψηφίσει τη ΝΔ ή το ΠΑΣΟΚ, αναρωτιέμαι πού είναι τα μυαλά μας...